Thư viện Bắc Giang nằm trong hệ thống thư viện công cộng của cả nước, là địa chỉ đỏ đối với những người yêu sách. Ngoài thực hiện những nhiệm vụ cơ bản của một thư viện, đây còn là trung tâm văn hóa có nhiệm vụ nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, góp phần phát triển kinh tế - xã hội, thúc đẩy phong trào xây dựng và phát triển văn hóa, hình thành thói quen đọc sách cho người dân địa phương. Trước hết, phải khẳng định rằng, vai trò Thư viện Bắc Giang có ý nghĩa hết sức quan trọng đối với các nhà lãnh đạo, cán bộ công chức, học sinh, sinh viên và mọi tầng lớp nhân dân trong tỉnh trong việc lựa chọn, tìm kiếm thông tin và thỏa mãn nhu cầu tin để phục vụ công việc của mình.

Trong những năm gần đây, với xu hướng hội nhập ngày càng sâu rộng của Việt Nam, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin, thiết bị lưu trữ, hình thức phục vụ dẫn đến nhu cầu tin và cách tiếp cận thông tin của người đọc có xu hướng thay đổi rõ rệt. Do đó, nhiều loại hình phục vụ thông tin ra đời, như: truyền hình theo yêu cầu, internet băng thông rộng, tài liệu đa phương tiện…nhanh chóng chiếm lĩnh ưu thế của mình. Sự cạnh tranh về cung cấp thông tin diễn ra ngày càng rõ nét và quyết liệt hơn, đòi hỏi hình thức thông tin được cung cấp phải đa dạng và phong phú; phương tiện cung cấp thông tin phải được chuyển tải nhanh chóng, kịp thời, đáp ứng nhu cầu thông tin cho nhiều người dùng tin cùng một lúc. Đứng trước những thách thức như vậy, nhiệm vụ không chỉ của riêng Thư viện Bắc Giang mà còn là nhiệm vụ của hệ thống thư viện trong cả nước ngày càng nặng nề, đòi hỏi các nhà quản lý, cán bộ thư viện phải là người đi đầu trong phương thức đổi mới phục vụ, nắm vững chuyên môn, chu trình hoạt động trong thư viện…nhằm phục vụ người đọc có hiệu quả nhất.
Nâng cao chất lượng phục bạn đọc luôn được Ban giám đốc, cán bộ Thư viện tỉnh Bắc Giang trăn trở, suy nghĩ và đặc biệt quan tâm. Để làm được điều này, trước hết phải nâng cao công tác lựa chọn bổ sung tài liệu cho phù hợp với nhu cầu của đại đa số bạn đọc, hoàn thiện bộ máy tra cứu, đa dạng các sản phẩm thư viện và hình thức phục vụ bạn đọc.
Trong công tác lựa chọn bổ sung sách báo và tài liệu, Thư viện luôn quan tâm đến đối tượng bạn đọc đến thư viện, xem họ là ai, làm công việc gì; sách báo, tài liệu họ quan tâm là môn ngành khoa học nào. Từ những dữ kiện thông qua khảo sát, phân tích cụ thể chi tiết hoặc trao đổi trực tiếp với bạn đọc để biết được nhu cầu tin, lấy đó làm cơ sở bổ sung những tài liệu phù hợp với nhu cầu của họ. Năm 2012, Thư viện đã mở rộng phạm vi bổ sung tài liệu thông qua các thư mời, danh mục thông báo sách mới, tìm kiếm website của các nhà xuất bản, công ty phát hành sách để biết được nội dung tài liệu qua lời giới thiệu, bài tóm tắt của những ấn phẩm vừa được xuất bản. Hạn chế tối đa bổ sung trùng tên, giảm số lượng sách trên một tên để có kinh phí mua thêm đầu ấn phẩm khác, bổ sung hoàn bị với những sách bộ, sách tập, sách hay mà thư viện chưa có… Năm 2008, Thư viện tỉnh chính thức ứng dụng bảng phân loại thập phân Dewey (DDC14) vào công tác biên mục xử lý nội dung tài liệu. Do đó, công tác nghiệp vụ đòi hỏi mỗi cán bộ phải có kiến thức sâu về xử lý nội dung thông tin, kiến thức về các ngành khoa học khác nhau, tránh trường hợp xử lí sai, hoặc không phản ánh hết nội dung tài liệu chứa đựng khi dịch chủ đề của tác phẩm ra ký hiệu phân loại cho trước, điều này rất dễ gây nhầm lẫn cho bạn đọc. Đến nay, 100% cán bộ Thư viện tỉnh đã được tập huấn nghiệp vụ Khung phân loại DDC14 về xử lý nội dung tài liệu, đó là điều kiện thuận lợi đảm bảo cho công tác biên mục sách, tài liệu được chính xác.
Trong những năm qua, được sự quan tâm của cấp trên, Thư viện Bắc Giang đã đầu tư mua sắm được nhiều máy tính có cấu hình cao đảm bảo cho việc tìm kiếm tài liệu trên phần mềm chuyên dụng kết hợp song song với hệ thống mục lục truyền thống là mục lục phân loại và chữ cái. Để đảm bảo tìm tin nhanh chóng, chính xác, kịp thời giúp bạn đọc tiết kiệm được thời gian, công sức chờ đợi tại mỗi phòng phục vụ đều có hệ thống máy tính tra cứu mục lục trực tuyến OPAC. Cùng với đó, phòng đọc Đa phương tiện ngoài việc phục vụ bạn đọc, đây cũng là nơi bạn đọc sẽ được thủ thư tư vấn, hướng dẫn, giúp đỡ người đọc tra cứu sách trên máy tính thông qua mạng LAN, internet.
Công tác tìm kiếm tài liệu không chỉ qua hệ thống mục lục, cơ sở dữ liệu điện tử, Thư viện còn thường xuyên cung cấp những bản thư mục thông báo sách mới, thư mục chuyên đề về từng môn ngành tri thức dành cho từng đối tượng bạn đọc cụ thể. Trong các năm từ 2011 trở về trước, các sản phẩm này chỉ phục vụ tại Thư viện chưa được phổ biến rộng rãi đến các cơ quan trường học. Năm 2012, ngoài những sản phẩm đã phát hành thường niên, Thư viện tỉnh đã phát hành thêm một số thư mục sách mới, thư mục chuyên đề như: sách thiếu nhi, sách dùng cho thanh thiếu niên, sách dùng cho học sinh các cấp… và gửi về tận trường học để giúp bạn đọc tra tìm sách ngay tại nơi học tập, công tác, điều này đã thu hút đông đảo bạn đọc, giúp lượt lưu thông bạn đọc, sách báo, tài liệu được nhiều hơn. Tăng cường công tác tổ chức, trưng bày giới thiệu sách mới tại nhà tiền sảnh của Thư viện ngay cạnh lối đi lại, trích những câu nói hay về sách, mời diễn giả nói chuyện chuyên đề, giới thiệu trên Đài Phát thanh - Truyền hình tỉnh, Báo Bắc Giang… Qua đó, giới thiệu và quảng bá hình ảnh Thư viện, tác dụng của sách báo tới bạn đọc nhằm thúc đẩy, lôi cuốn bạn đọc đến Thư viện nhiều hơn.
Thư viện Bắc Giang không chỉ quan tâm bổ sung sách báo và tài liệu đa dạng, phong phú mà còn phải đa dạng trong công tác phục vụ bạn đọc, để làm sao lượt bạn đọc đến thư viện ngày càng nhiều; qua đó, giúp họ vận dụng kiến thức từ sách báo, phục vụ đắc lực trong công tác, học tập, nghiên cứu và giải trí của mình.
Trong 2 năm trở lại đây, nằm trong xu thế chung của mạng lưới thư viện trên cả nước đang có nguy cơ thiếu vắng bạn đọc ngày càng rõ rệt thì “cuộc chiến” dành bạn đọc của mỗi trung tâm thông tin thư viện cũng quyết liệt không kém. Xác định tầm quan trọng trong công tác phục vụ bạn đọc là tiêu chí hàng đầu, là then chốt được đưa ra thảo luận tại các cuộc họp giao ban công tác, với phương châm phục vụ coi bạn đọc là khách hàng mà “khách hàng là thượng đế”, “sách đi tìm người” được Ban giám đốc, và tập thể cán bộ đồng thuận. Với đội ngũ cán bộ - linh hồn của thư viện phục vụ hết sức nhiệt tình, niềm nở trong giao tiếp, luôn luôn thể hiện được người thủ thư có kiến thức trình độ, nắm vững chuyên môn, nắm vững tình trạng mượn - trả của kho sách do mình quản lý. Với tinh thần trách nhiệm cao, nghiêm túc, lấy phương châm “Tất cả vì bạn đọc”, hạn chế thấp nhất tình trạng từ chối yêu cầu đọc - mượn của bạn đọc, đáp ứng nhu cầu tin nhanh nhất; tư vấn, giúp đỡ bạn đọc lựa chọn sách, giới thiệu bạn đọc những cuốn sách hay, những cuốn có nội dung tương đương nếu cuốn sách đọc giả yêu cầu ban đầu không có trong Thư viện để mỗi bạn đọc đến thư viện đều có sách mình cần.
Năm 2011, Thư viện tỉnh tiến hành xây dựng Đề án thư viện số, nay đã hoàn thành bước đầu đưa vào sử dụng với hơn 2000 ấn phẩm sách đã được số hóa, tài liệu đa phương tiện, tranh, ảnh, bản đồ, tài liệu địa chí... Phương thức phục vụ không chỉ bó hẹp tại chỗ mà bạn đọc có thể đọc, tìm kiếm sách, bản thư mục thông qua website của Thư viện.
Với ý nghĩa đó thì công tác phục vụ người đọc luôn được coi là công tác quan trọng nhất của Thư viện tỉnh Bắc Giang. Bởi vì, thông qua bạn đọc, vốn sách báo mới được sử dụng điều đó đồng nghĩa với việc tri thức quý giá đã được sử dụng cho nhiều người, vị thế, tầm quan trọng của thư viện đối với xã hội mới được khẳng định. Trong thực tiễn hoạt động, công tác người đọc chính là “cầu nối” gắn kết giữa sách báo, tài liệu… với bạn đọc mà ở đây “người dẫn đường” chính là cán bộ thư viện. Thông qua công tác người đọc vốn tài liệu của thư viện mới được khai thác, sử dụng, từ đây thư viện mới nắm được nhu cầu đọc, nhu cầu sử dụng thông tin của người đọc và đây chính là căn cứ, là cơ sở để triển khai các hoạt động khác trong thư viện.

Vũ Trí Tĩnh